Jesteś tutaj: / Bresser Junior / Lukas
Mikroskop daje Ci wyjątkową możliwość oglądania swoich ulubionych rzeczy z bliska i w najdrobniejszych szczegółach. Możesz wyróżnić dwa główne rodzaje mikroskopów: mikroskop odbiciowy oraz mikroskop prześwietleniowy.
W mikroskopie odbiciowym, jak sama nazwa wskazuje, światło pada na obiekt z góry. Jest to szczególnie przydatne do obserwacji większych przedmiotów, takich jak kamienie, muszle czy monety.
Mikroskop prześwietleniowy pozwala Ci zajrzeć przez obiekt, ponieważ światło przechodzi przez niego od dołu do góry. Jest to szczególnie przydatne do obserwacji cienkich liści, próbek wody i cienkich przekrojów.
Przygotowanie trwałego preparatu
Konewka, studnia, strumyk – nie możesz się doczekać, aby zbadać wodę z waszego ogrodu lub pobliskiego parku?
W takim razie pobierz próbkę wody i przygotujmy preparat do twojego mikroskopu. Dzięki temu zobaczysz dokładnie, co tam pływa.
Weź szkiełko podstawowe i za pomocą pipety nanieś na nie jedną lub dwie krople swojej próbki. Następnie połóż na to szkiełko nakrywkowe.
Możesz je lekko docisnąć. Nadmiar wody usuń za pomocą bibuły filtracyjnej, przykładając ją do jednej strony.
Chcesz dodatkowo zabarwić swoją próbkę? Możesz użyć do tego kropli atramentu z naboju do pióra.
Nałóż atrament na lewy lub prawy brzeg nakrywkowego szkiełka na preparacie.
Po przeciwnej stronie przyłóż bibułę lub papier filtracyjny. Zobaczysz, jak atrament przemieszcza się przez całą próbkę i ją barwi.
Teraz jesteś gotowy do badania swojego pierwszego preparatu – do dzieła!
Przygotowanie preparatu – cienki przekrój
Podczas ostatniego spaceru po lesie znalazłeś niesamowity liść, który koniecznie chcesz obejrzeć pod mikroskopem? Na pewno nie chcesz ograniczyć się tylko do jego powierzchni. W końcu wewnątrz liścia kryje się wiele fascynujących rzeczy do odkrycia.
Dlatego pokażę Ci, jak wykonać cienki przekrój liścia do obserwacji:Lukas pokaże Ci dzisiaj, jak sprawić, by Twoja pierwsza obserwacja pod mikroskopem była pełnym sukcesem!
1. Usiądź wygodnie przed mikroskopem i obróć tubus w swoją stronę.
2. Co chcesz zobaczyć jako pierwsze? Na początek świetnie nadaje się np. włos lub gotowy preparat trwały. Umieść go na stoliku przedmiotowym. Upewnij się, że odległość między preparatem a rewolwerem obiektywowym jest wystarczająco duża, aby nie porysować soczewek.
3. Wybierz obiektyw z najmniejszym powiększeniem i ustaw go tak, aby był skierowany na próbkę. Ważne: Patrz z boku, gdy zmieniasz obiektyw, aby upewnić się, że odległość między nim a preparatem jest odpowiednia. Dzięki temu unikniesz uszkodzenia zarówno próbki, jak i soczewek.
4. Precyzyjne ustawienie ostrości wykonaj, patrząc przez okular. Obracaj pokrętło regulacji ostrości, aż zobaczysz obiekt wyraźnie.
5. Teraz możesz przesuwać szkiełko z próbką po stoliku przedmiotowym i obserwować każdy detal w najdrobniejszych szczegółach!
6. Jeśli znajdziesz coś interesującego, przełącz się na wyższy poziom powiększenia. Znów patrz z boku, aby upewnić się, że odległość między preparatem a obiektywem jest odpowiednia. Z każdym kolejnym obiektywem przybliżasz się coraz bardziej do swojego odkrycia!
7. Na koniec zanotuj swoje fascynujące obserwacje w dzienniku mikroskopowym.
Wydrukuj i zapisuj swoje obserwacje.
Komórki są podstawowymi elementami budulcowymi wszystkich organizmów żywych. Ty i wszystko w Tobie również składa się z komórek – i to w niewyobrażalnej liczbie! Dla człowieka ważącego 70 kg potrzeba około 30 bilionów komórek. Trudno to sobie wyobrazić, prawda? Również cała natura składa się z tych maleńkich elementów – każde zwierzę, każde drzewo i każda roślina. Ale jak dokładnie wygląda taka komórka? Przyjrzyjmy się jej bliżej!
Błona komórkowa – To zewnętrzna warstwa komórki, która zapewnia jej integralność.
Cytozol (cytoplazma) – To płyn wewnątrz komórki, składający się głównie z wody, białek, składników odżywczych, cukrów i soli.
Jądro komórkowe – Największa organella komórkowa, zawierająca DNA, czyli plan budowy organizmu.
Siateczka śródplazmatyczna (ER) – Znajduje się wokół jądra i produkuje różne składniki komórkowe, np. białka.
Aparat Golgiego – Odpowiada za transport składników z ER do różnych części komórki – działa jak stacja pocztowa.
Pęcherzyki (wodniczki transportowe) – Przenoszą substancje w komórce, pełniąc rolę "kurierów" dostarczających paczki.
Mitochondria – To elektrownie komórki. Odpowiadają za oddychanie komórkowe i produkcję energii niezbędnej do życia.
Chromoplasty – Nadają kolor kwiatom i owocom roślin.
Chloroplasty – Nadają komórkom zielony kolor i przeprowadzają fotosyntezę, przekształcając dwutlenek węgla w tlen.
Wakuola – To przestrzeń wewnątrz komórki wypełniona cytoplazmą, magazynująca białka oraz substancje toksyczne i gorzkie.
Ojej… Lukas nie czuje się najlepiej. Jest osłabiony, boli go gardło i nie ma apetytu.
Ale dlaczego jego ciało tak reaguje i co to powoduje?
Często winowajcami są wirusy lub bakterie, które sprawiają, że chorujemy.
Czy jednak wiesz, czym różnią się te dwa patogeny?
To wcale nie jest takie oczywiste, ponieważ wirusy i bakterie są dosłownie wszędzie w naszym codziennym życiu.
Jednak są tak małe, że nie widzimy ich gołym okiem. Nawet Lukas nie dostrzeże ich bez pomocy mikroskopu.
Przyjrzyjmy się temu bliżej:
Lukas odkrywa, że bakterie są znacznie większe od wirusów. Mają przeciętnie 1 mikrometr i mogą być nawet 100 razy większe od wirusów. Dlatego można je zobaczyć już pod mikroskopem optycznym.
Inna istotna różnica: bakterie są organizmami żywymi, podczas gdy w przypadku wirusów nie jest to takie oczywiste. Bakterie to najprostsza forma życia – mają ścianę komórkową, materiał genetyczny, a także rybosomy, cytoplazmę i pewną wewnętrzną strukturę. Kiedy dostają się do naszego organizmu, dzielą się i rozmnażają samodzielnie, niezależnie od innych komórek. To produkty przemiany materii bakterii sprawiają, że czujemy się chorzy.
W przypadku wirusów sprawa wygląda inaczej: Naukowcy wciąż nie są zgodni, czy wirusy można uznać za organizmy żywe. Jedno jest pewne – nie potrafią się samodzielnie rozmnażać i potrzebują do tego żywiciela. Wirusy składają się tylko z materiału genetycznego otoczonego płaszczem białkowym. Wprowadzają swój materiał genetyczny do komórki naszego ciała, zmuszając ją do produkcji nowych wirusów. Kiedy wirusy niszczą komórki organizmu, zaczynamy chorować.
Jak więc Lukas może wyzdrowieć? W przypadku infekcji bakteryjnej zazwyczaj pomagają antybiotyki, natomiast na infekcję wirusową stosuje się inne leki. W obu przypadkach najlepiej, aby Lukas poszedł do lekarza na badanie. A co zawsze pomaga? Odpoczynek i dużo snu! 😊
Lukas wyjaśnia:
Nie wszystkie bakterie powodują choroby! Są też dobre bakterie, na przykład w naszych jelitach. Pomagają nam one trawić pokarm.
Czy widziałeś już film o naszym naparze z siana? Nie uwierzysz, ile małych stworzeń i mikroorganizmów pojawia się w nim po krótkim czasie.
Ale także w pobliskich stawach i kałużach znajdziesz fascynujące próbki wody, w których możesz odkryć mnóstwo ciekawych organizmów. Tutaj przygotowałem dla Ciebie mały przegląd.
Czy rozpoznajesz coś z tego w swojej próbce?
Przypomina odcisk twojego pantofla, porusza się dzięki drobnym rzęskom i dlatego należy do orzęsków.
Nie ma stałego kształtu ciała, porusza się przez przepływanie, dlatego jej wygląd ciągle się zmienia.
Nazywany również toczkiem, składa się z kulistego ciała wypełnionego galaretowatą substancją. W jego wnętrzu rozwijają się nowe komórki Volvox.
Jego nazwa nie jest przypadkowa – jego wypustki przypominają promienie słońca. Służą one jednak nie do poruszania się, lecz do chwytania ofiar.
Posiada tylko jedno oko i należy do skorupiaków. Dzięki przednim czułkom porusza się w charakterystyczny skaczący sposób.
Łatwo ją rozpoznać po charakterystycznym kształcie przypominającym półksiężyc.
Wygląda jak dzwonek na sznurku. Przyczepia się do podłoża i gwałtownie cofa przy najmniejszym drgnięciu.
Jest szeroko rozpowszechniona na całym świecie i wygląda, jakby miała dwa kółka przy otworze gębowym.
Służą one do napędzania pożywienia w jej kierunku.
Lukas zebrał dla ciebie wiele eksperymentów do samodzielnego wykonania. Wiele z nich możesz zrobić od razu w domu, używając swojego mikroskopu.
Weź mały kawałek papieru z gazety codziennej i wybierz fragment z czarno-białym obrazem oraz tekstem.
Znajdź podobny fragment w dowolnym innym czasopiśmie.
Teraz obejrzyj oba skrawki pod mikroskopem, jeden po drugim. Co zauważasz?
Weź nitki lub małe skrawki materiałów z różnych ubrań, których już nie potrzebujesz
(np. ręcznik, myjka, skarpetki, kurtka przeciwdeszczowa, koszulka, wełniany sweter).
Połóż je kolejno pod mikroskopem i sprawdź, jakie różnice możesz zauważyć.
Teraz obejrzyj poszczególne próbki pod mikroskopem. Co zauważasz?
Włókna bawełniane pochodzą z roślin i pod mikroskopem wyglądają jak spłaszczone, skręcone wstążki.
Są grubsze i bardziej zaokrąglone na krawędziach niż w środku. W rzeczywistości to długie, zapadnięte rurki.
Włókna lniane również mają roślinne pochodzenie, są okrągłe i układają się w proste linie.
Mają jedwabisty połysk i wykazują liczne zgrubienia na swojej strukturze.
Jedwab pochodzi od zwierząt i składa się z masywnych włókien o mniejszej średnicy
w porównaniu do pustych włókien roślinnych. Każde włókno jest gładkie, równomierne i wygląda jak cienki, szklany pręcik.
Włókna wełniane również są pochodzenia zwierzęcego, a ich powierzchnia składa się z nakładających się na siebie łusek.
Sprawiają one, że włókna wyglądają na faliste i postrzępione.
Jeśli masz możliwość, porównaj włókna wełny z różnych krajów – eksperci potrafią określić ich pochodzenie na podstawie wyglądu.
Wiskoza (sztuczny jedwab) została wyprodukowana syntetycznie w wyniku długiego procesu chemicznego.
Wszystkie włókna mają twarde, ciemne linie na gładkiej i błyszczącej powierzchni.
Po wyschnięciu włókna ponownie się zwijają w ten sam sposób.
Zaobserwuj podobieństwa i różnice.
Weź zwykły cukier kuchenny i dokładnie obejrzyj go pod mikroskopem.
Inne możliwości do obserwacji: cukier puder, mąka, bułka tarta, gruboziarnista sól, piasek, ziemia kwiatowa, pióro, kamienie, liście.
Kryształki mają różne kształty.
Weź wąską szklankę i napełnij ją gorącą wodą. Dodawaj sól, aż przestanie się rozpuszczać. Poczekaj, aż woda ostygnie. W międzyczasie przywiąż do jednego końca bawełnianej nici spinacz biurowy, a do drugiego końca zapałkę (lub ołówek). Następnie umieść nić w wodzie tak, aby spinacz biurowy znajdował się na dnie. Połóż zapałkę (lub ołówek) na krawędzi szklanki, aby nić nie wpadła całkowicie do wody. Teraz odstaw szklankę na 3–4 dni w ciepłe miejsce w domu. Czekaj i obserwuj, co się stanie.
Na nici utworzyło się wiele kryształów soli.
Patrzyłeś kiedyś na swoje włosy pod mikroskopem?
Nie uwierzysz, jak bardzo mogą być łuskowate!
Jednak nie wszystkie włosy wyglądają tak samo – porównaj swoje włosy z włosami swoich rodziców i dziadków, przyjaciół lub nawet zwierząt domowych. Będziesz zaskoczony, jak dokładnie można je od siebie odróżnić! :-)
Czy wiesz, że odcisk palca każdego człowieka jest unikalny? Nawet u jednojajowych bliźniąt jest inny, mimo że mają identyczne geny. Przyjrzyj się uważnie opuszkom swoich palców: widzisz te drobne linie, łuki i okręgi? Nazywane są liniami papilarnymi i nie ma dwóch identycznych. Zawsze zostawiamy odcisk tego wyjątkowego wzoru, gdy czegoś dotykamy. Szczególnie na gładkich powierzchniach, takich jak szkło, nasze odciski stają się widoczne. Powstają one przez pot lub tłuszcz na skórze. Jeśli spojrzysz na swój palec pod mikroskopem, możesz nawet zobaczyć małe pory potowe. A ponieważ odciski palców są przypisane tylko jednej osobie, policja często wykorzystuje je jako dowody.
Lukas jest bardzo smutny – ktoś ukradł cukierki z jego puszki. Bardzo chciałby wiedzieć, kto to zrobił. Wtedy wpada na pomysł: może sprawdzić odciski palców na puszce i w ten sposób znaleźć sprawcę!
1. Weź swoją puszkę lub szklankę i posyp jej powierzchnię odrobiną proszku. Świetnie nadaje się do tego proszek do pieczenia, kakao lub puder dla niemowląt.
2. Użyj grubego, miękkiego pędzelka, aby delikatnie rozprowadzić proszek. I proszę bardzo: odcisk palca staje się widoczny!
3. Następnie weź kawałek przezroczystej taśmy klejącej i ostrożnie, bez zagnieceń, przyklej ją na odcisk palca.
4. Gdy odkleisz taśmę, odcisk palca zostanie na niej i możesz go przykleić na karton. Użyłeś jasnego proszku? Wybierz ciemny karton. Jeśli użyłeś ciemnego proszku, lepiej użyć jasnego kartonu.
5. Teraz poproś swoją rodzinę i przyjaciół o pozostawienie odcisku palca. Możesz to zrobić tak samo jak wcześniej za pomocą proszku i taśmy klejącej. Możesz też użyć poduszki z tuszem i odcisnąć palec na kartce papieru.
6. Teraz możesz porównać odcisk palca ze szklanki lub puszki z tymi, które zostawili twoja rodzina i przyjaciele. W ten sposób na pewno znajdziesz winowajcę!
Nie możesz się nacieszyć mikroskopowaniem? Zebraliśmy dla ciebie ponad 100 kolejnych pomysłów:
Gospodarstwo domowe/żywność
| Cukier | Cukier puder | Sól | Sól morska |
| Pieprz | Cynamon | Suszone zioła | Inne przyprawy |
| Kwaśne żelki | Paluszki solone | Chipsy | Nawóz do roślin (płynny) |
| Ser pleśniowy | Soda oczyszczona | Proszek do pieczenia | Kwas cytrynowy |
| Chleb | Suchary | Ziarenka kawy | Mak |
| Karma dla zwierząt | Liść selera | Łodyga kukurydzy | Łodyga dyni |
Włókna
| Wełna | Jedwab | Nylon | Jeans |
| Kurz | Tkanina ubraniowa |
Na zewnątrz
| Ziemia kwiatowa | Piasek | Piasek plażowy | Muszle |
| Mech | Porosty na kamieniach | Kamienie | Woda (np. z jeziora) |
| Źdźbła trawy | Włoski roślinne | Mszyce | Inne owady |
| Martwe muszki owocówki | Martwa pszczoła miodna | Płatki kwiatów | Kora drzew |
| Drewno | Grzyby | Muszla ślimaka | Kryształy |
| Kwiaty chwastów | Liść pokrzywy | Liście | Płatki kwiatów |
| Ściółka leśna | Igiełki sosnowe | Oset | Źdźbło trawy |
| Słoma | Słonecznik |
Włosy/sierść
| Włos | Włosy kota | Włosy psa | Włosy królika |
| Pióra | Włosy konia |
Pyłki
| Brzoza | Tulipan | Wiśnia | Mniszek lekarski |
| Malwa/Hibiskus | Wiesiołek |
Nasiona
| Mak | Nasiona chia | Rzeżucha | Mlecz |
| Nasiona kwiatów | Nasiona warzyw |
Materiały/Technika
| Gąbka | Ekran smartfona | Różne rodzaje papieru | Tkaniny, plusz |
| Papier termiczny | Piana mydlana, bańki mydlane | Pieczątki | Puder kosmetyczny |
| Lakier do paznokci | Płytki elektroniczne |
Lukas i Tom zrobili już wiele zdjęć mikroskopowych i koniecznie chcą ci je pokazać:
Co dzisiaj będziemy badać?
Do świata mikroskopii
